Таълим муассасаси мустақиллик йилларида

1994 йил 2 сентябрда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қа­рори билан Ички ишлар вазирлигининг Олий ва Ўрта махсус мактаблари негизи­да Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Академияси ташкил этилди. Қарорга кўра, Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги органлари ва бў­линмалари учун юқори малакали кадр­лар тайёрлашнинг комплекс тизимини ташкил этиш мақсадида Академиянинг асосий вазифалари этиб қуйидагилар белгиланди:

– ички ишлар органларининг олий бошлиқлар таркибини тайёрлаш;

– танлов асосида икки босқичда ички ишлар органларининг олий ва ўрта юридик маълумотли бошлиқлар таркибини тай­ёрлаш;

– ҳуқуқ-тартиботни муҳофаза қилиш муаммоларини тадқиқ этиш;

– илмий ва илмий-педагогик кадрлар тайёрлаш.

Ўтган йиллар мобайнида Академия мамлакатимиз ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлари учун юқори малакали кадрлар тайёрлайдиган етакчи олий таълим муасса­саларидан бирига айланди. Бунда юртимиз тинчлиги ва осойишталигини таъминлаш­га қодир, она Ватанимизга садоқат билан хизмат қиладиган, ҳар томонлама етук, би­лимли, жисмонан чиниққан, руҳан тетик, замонавий хавф-хатарларга қарши муно­сиб кураша оладиган кадрлар етиштириш­га алоҳида эътибор қаратилди.

Ўқув даргоҳининг моддий-техник базаси давр талаблари даражасида яна­да мустаҳкамланди. Янги ўқув бинола­ри қурилди, замонавий аудиториялар, мутахассислик кафедралари учун мах­сус кабинетлар, спорт иншоотлари ва бошқа объектлар барпо этилди, мав­жудлари реконструкция қилинди. Ўқув-таълим жараёнига илғор педа­гогик технологиялар жорий қилиниб, ўқув хоналари зарур жиҳозлар билан таъминланди.

Академия профессор-ўқитувчилари жамоасининг саъй-ҳаракатлари билан нафақат мутахассислик, балки ижтимо­ий-гуманитар фанлардан ҳам юзлаб дарслик, қўлланма ва маърузалар курслари тайёрланди.

Ҳуқуқшунослик ва бошқа фанлар­нинг долзарб муаммолари тадқиқ этилган номзодлик ва докторлик диссертациялари муваффақиятли ҳимоя қилинди. Уларнинг натижалари ички ишлар органлари ама­лий фаолиятига татбиқ этилди. Ривожланган мамлакатлар олий таълим муасса­салари билан ўзаро тажриба алмашиш ва илмий-педагогик ҳамкорликни йўлга қўйишга алоҳида эътибор қаратилди.

Мустақилликка қадар таълим му­ассасасида 5 нафар фан доктори ва 47 на­фар фан номзоди фаолият юритган бўл­са, кейинги йилларда Академияда илмий салоҳият анча ошди. Изчил ислоҳотлар самараси ўлароқ, ички ишлар органлари учун олий маълумотли ҳуқуқшунос ка­дрлар тайёрлаш, уларни қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизими сифат жиҳатдан янги босқичга кўтарилди.

Генерал-майор У.Таджихановдан сўнг, Академияга полковник Х.Зокиров, генерал-майор Т.Муллажонов, полков­ник А.Якубов, полковник Т.Саитбаев ва бошқалар раҳбарлик қилишди. 2016 йил декабрь ойидан Академияга ички ишлар органларида самарали фаолият кўрсатиш бўйича улкан тажрибага эга генерал-лейте­нант Б.А.Матлюбов бошчилик қилмоқда.

Бугунги тез ўзгараётган даврда халқимизнинг тинч ва осойишта ҳаёт кечиришини таъминлаш, жиноятчи­лик ва ҳуқуқбузарликларга қарши кура­шиш, жамоат тартиби ва хавфсизлигини сақлаш масалалари ўта долзарб аҳамият касб этмоқда. Ички ишлар органлари ти­зимини тубдан ислоҳ қилишнинг асосий йўналишларидан бири, шубҳасиз, ички ишлар органлари ходимларини тайёр­лаш, қайта тайёрлаш ва малакасини оши­риш фаолиятини такомиллаштиришдир.

Шу жиҳатдан, давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил 29 июнь куни Ички ишлар вазирлиги Академиясига ташрифи тарихий воқеа бўлди. Мазкур ташриф давомида ўқув даргоҳи­нинг нуфузи ва мақомини ошириш, моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, юқори малакали кадрлар тайёрлаш ти­зимини такомиллаштириш, бир сўз би­лан айтганда, Академияни бутунлай янги ўқув муассасасига айлантириш устувор вазифалар этиб белгиланди.

Президентимизнинг «Ички ишлар органлари ходимларини тайёрлаш, қай­та тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимини тубдан такомиллаштириш чо­ра-тадбирлари тўғрисида»ги (2017 йил 16 август) қарори соҳанинг ҳуқуқий асослари янада мустаҳкамланишига хизмат қилди. Мазкур қарорга кўра, Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги ва унинг тасарруфидаги таълим муассаса­ларига қуйидаги саккизта устувор йўна­лиш бўйича энг муҳим масалаларни ҳал қилиш асосида ички ишлар органлари кадрлар тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимини ривожлантириш вазифаси юклатилди:

биринчидан — ходимларни, шу жумладан уларни хизмат фаолияти­дан ажралмаган ҳолда ўқитиш ва махсус касбий тайёрлаш, мажбурий қайта тайёр­лаш ва доимий малакасини ошириб бо­ришнинг ички ишлар органлари кадрлар салоҳиятини оширишга имкон берадиган сифат жиҳатдан янги тизимини ташкил этиш;

иккинчидан — ёшларда ички ишлар органлари ходимлари учун зарур бўлган дастлабки касбий билим, юксак ватанпар­варлик ва маънавий-ахлоқий фазилатлар­ни шакллантиришни назарда тутадиган идоравий олий таълим муассасаларига кириш учун номзодларни мақсадли тай­ёрлаш бўйича самарали тартибни жорий этиш;

учинчидан — асосий қисми соҳа­вий фанларни ўқитишдан таркиб топган, шунингдек ҳудудий ички ишлар органла­рига бевосита чиқишни ва тергов-тезкор тадбирларини ўтказишда иштирок этиш­ни назарда тутган амалий машғулотлар ташкил этишни ўз ичига олган янгиланган таълим стандартлари ва ўқув дастурлари­ни ишлаб чиқиш ва киритиш;

тўртинчидан — таълим муассаса­лари профессор-ўқитувчилар таркиби­ни малакали илмий-педагогик, биринчи навбатда соҳавий фанларни ўқитишга ихтисослашган кадрлар билан жамлаш, назорат ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш ор­ганларида катта амалий тажрибага эга бўлган мутахассисларни ўқув жараёнига кенг жалб этиш;

бешинчидан — ўқитишнинг замона­вий шакл ва усулларини, энг янги педагогик ва ахборот-коммуникацион технология­ларни, шу жумладан ситуацион машғулот­ларни, масофадан ўқитиш тизимини кенг жорий этиш, таълим олувчилар ва ўқитув­чиларнинг глобал ахборот-ҳуқуқий ва таъ­лим ресурсларидан фойдаланиш имкони­ятларини таъминлаш;

олтинчидан — идоравий таълим муассасаларида ўқитиш йўналишлари ва мутахассисликларини амалиёт эҳтиё­жини ҳамда ички ишлар органларининг ҳуқуқбузарликлар профилактикаси ва жи­ноятчиликка қарши курашиш борасидаги фаолиятини такомиллаштириш истиқ­болларини инобатга олган ҳолда тизимли равишда мақбуллаштириш;

еттинчидан — ички ишлар ор­ганлари фаолиятида, биринчи навбатда ҳуқуқбузарликлар профилактикаси, тез­кор-қидирув фаолияти ва жиноятларни тергов қилиш соҳасида мавжуд бўлган му­аммолар бўйича фундаментал ва амалиёт­га йўналтирилган илмий тадқиқотлар ўт­казилиши самарадорлигини ошириш;

саккизинчидан — етакчи хорижий таълим муассасалари билан кадрлар тай­ёрлаш бўйича тажриба алмашиш, ҳам­корликдаги таълим дастурларини жорий этиш, профессор-ўқитувчилар таркиби­ни, хорижий тилларни ўқитишни назарда тутган ҳолда, малакасини ошириш ва ста­жировкадан ўтказиш орқали халқаро ҳам­корликни ривожлантириш.

Ички ишлар органлари ходимлари­ни тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малака­сини ошириш учун ихтисослашган олий таълим муассасаси бўлган Академияда кадрлар салоҳиятини оширишга имкон берадиган, сифат жиҳатидан мутлақо янги тизим ташкил этилди. Таълимнинг сиртқи шакли жорий этилиб, унда «Жи­ноятчиликнинг олдини олиш ва уларни фош этиш фаолияти» мутахассислиги бўйича «юрист» малакасини бериш бел­гиланди. Раҳбар кадрларни тайёрлаш факультетида «Ички ишлар органлари­да бошқарув фаолияти» мутахассислиги бўйича «менежмент» малакаси берили­ши йўлга қўйилди.

Касбий тайёргарлик факультети ташкил этилиб, унинг асосий фаолият йўналишлари сифатида ички ишлар ор­ганларининг сержант ва офицерлар тарки­би ходимларини махсус касбий тайёрлаш, шунингдек қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш вазифалари белгиланди. Таъ­лим жараёнида мутахассислик фанларини кўпайтириш, янги таълим йўналишлари­ни жорий этиш, мутахассислик кафедра­ларининг фаолиятини мақбуллаштириш мақсадида кундузги таълимда мутахассис­лик кафедралари сони олтитага етказилди.

Академия тузилиши замон талабла­ри асосида такомиллаштирилди. Ички ишлар вазирлиги олий таълим муассаса­ларига ўқишга қабул қилинган шахслар­нинг ҳуқуқий мақоми мустаҳкамланиб, Ички ишлар вазирлиги олий таълим му­ассасаларининг кундузги таълим шакли­га ўқишга кирган шахсларга – курсант, Сиртқи таълим ва Касбий тайёргарлик ҳамда Раҳбар кадрларни тайёрлаш фа­культетларига ўқишга кирган, шунингдек ўқув марказларига юборилган шахсларга тингловчи мақомлари бериладиган бўлди.

Профессор-ўқитувчилар таркиби, тадқиқотчилар ва курсантларни хори­жий илмий-маърифий тадбирлар ва се­минар-тренингларда иштирок этишга, тажриба алмашишга, хорижий таълим муассасаларида малака ошириш ва стажи­ровка ўташ учун тайёрлаш мақсадида Чет тиллар маркази ташкил этилди.

Илмий-амалий тадқиқотларни жа­даллаштириш, тизимли равишда методик ва амалий қўлланмалар, тавсиялар ишлаб чиқиш, республикада шов-шувга сабаб бўл­ган ўта мураккаб жиноятларни фош этиш ва тергов қилишда ички ишлар органла­рига кўмаклашиш мақсадида Илмий-ама­лий тадқиқотлар маркази фаолияти йўлга қўйилди. Шунингдек, Олий ўқув юртидан кейинги таълим факультети ташкил этилди.

Ҳозирги пайтда Академияда юридик фанларнинг «12.00.02 – Конституциявий ҳуқуқ. Маъмурий ҳуқуқ. Молия ва божхо­на ҳуқуқи», «12.00.08 – Жиноят ҳуқуқи, ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш. Криминология. Жиноят-ижроия ҳуқуқи» ва «12.00.09 – Жиноят процесси. Крими­налистика, тезкор-қидирув ҳуқуқи ва суд экспертизаси» ихтисосликлари бўйича ил­мий даражалар берувчи илмий кенгашлар самарали фаолият юритмоқда.

Яна бир янгилик, 2020/2021-ўқув йи­лидан бошлаб Академия кундузги таълим шаклига қабул фақат идоравий академик лицейлар, ҳарбий академик лицейлар битирувчилари, ички ишлар органлари ходимлари, шунингдек профилактика (катта) инспекторларининг жамоат тар­тибини сақлаш бўйича ёрдамчилари тар­кибидан амалга оширилиши белгиланди. Академияда ўқув-тарбия, илмий-тадқиқот жараёнлари ва моддий-техника базаси­нинг ҳуқуқий асосларини такомиллашти­риш бўйича юзга яқин норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қайта ишлаб чиқилди ва тас­диқланди.

Курсантларнинг ўз устида ишлаш тизимини такомиллаштириш мақсадида Академияда ўқитиладиган фанлар бўйича электрон дарсликлар яратиш тизими йўл­га қўйилди. Жамоат тартибини сақлаш, ҳуқуқбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка қарши курашиш фаоли­ятини чуқур ўрганишга қаратилган сайёр амалий машғулотлар ташкил этиш учун Академия курсантлари Тошкент шаҳри­нинг барча туманларига секторлар кеси­мида ички ишлар органларининг таянч пунктларига бириктирилди. Мутахассис­ларни тайёрлашда амалиёт органлари­нинг юқори малакали мутахассислари ҳамда мавжуд моддий-техника базасидан самарали фойдаланиш мақсадида Тош­кент шаҳар ва туман ички ишлар органла­рида Академия мутахассислик кафедра­ларининг 12 та филиали ташкил этилди. 2017 йилдан бошлаб курсантларнинг ама­лий билим ва кўникмаларини мустаҳкам­лаш, келгусида хизмат фаолиятини олиб борадиган ҳудуднинг ўзига хос хусусият­ларини ўрганиш ва жамоага тез киришиб кетишларини таъминлаш мақсадида иш ўрганиш амалиёти ҳудудий ички ишлар органларида ўтказилиши йўлга қўйилди.

Ёшлар – мамлакатимиз таянчи, эртанги кунимиз бунёдкорлари. Ёш хо­димлар ва курсантлар билан ёшларга оид давлат сиёсатини изчил ҳамда сама­рали амалга ошириш ишлари тизимли равишда жорий этиб келинмоқда. Шу муносабат билан Ўзбекистон Ёшлар ит­тифоқининг Академиядаги бошланғич ташкилоти фаолияти йўлга қўйилди.

Академияда етакчи хорижий мам­лакатлар полиция таълими тажриба­ларини чуқур ўрганиш ва улар билан ҳамкорлик қилиш ишларига алоҳида эътибор қаратилади. Ана шу мақсадда Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик таш­килоти ҳамда Россия, Хитой, Туркия, Қозоғистон, Беларусь Республикаси ва бошқа давлатларнинг таълим муассаса­лари билан кадрлар тайёрлаш ва ўзаро тажриба алмашиш борасида изчил ҳам­корлик ўрнатилган.

Ҳозирги пайтда Академияда Ўзбе­кистон Республикаси билан Хитой Халқ Республикаси ҳукуматлари ўртасидаги ке­лишув асосида Ситуацион полигон ҳамда Модуляция ва симуляция марказини ўз ичига олган иншоот барпо этилмоқда. Мазкур иншоотнинг вазифаси Акаде­мия тингловчи ва курсантларига тегишли мутахассисликлар бўйича чуқур амалий таълимни шакллантириш ҳамда келажак­да ўз хизмат вазифаларини муваффақият­ли бажаришга имкон берадиган касбга оид малака ва кўникмаларни ҳосил қилишдан иборат. Эътиборли жиҳати шундаки, ин­шоот фойдаланишга топширилгач, Мар­казий Осиёда шу каби ўқув объектининг йирик ва ягона марказига айланади.

Мухтасар қилиб айтганда, Ички ишлар вазирлиги Академиясида малака­ли кадрлар тайёрлаш жараёни изчил ис­лоҳотлар асосида давом эттирилмоқда. Бу эса юксак маънавиятли, мустақил фикр­лайдиган, Ватанимиз тақдири ва истиқбо­ли учун масъулиятни ўз зиммасига олишга қодир олий малакали мутахассис кадрлар сафини кенгайтиришга хизмат қилмоқда.